TRAMWEG–STICHTING

home > collectie > GVB 663

Bijwagen 663

663
GVB 663

Bouwjaar 1913

In de jaren 1911-′13 schafte de Gemeentetram Amsterdam honderd bijwagens aan om dienst te gaan doen achter de reeds in groten getale (235 stuks) aanwezige elektrische motorwagens. Tot dan toe had men het voornamelijk moeten doen met voormalige paardentrams die verbouwd waren voor de dienst achter de elektrische motorwagens.

Van deze nieuwe trams waren er 18 uitgevoerd als open bijwagens, met de nummers 453-470. Zij werden gebouwd in 1912/′13 door Allan te Rotterdam. De overige 82 werden geleverd als gesloten bijwagens met de nummers 401-452 en 471-500. De 421-452 werden gebouwd door Werkspoor, de overige door de Duitse wagonfabriek Uerdingen. In 1916-′18 werden zij vernummerd: de open bijwagens werden 601-618, de gesloten bijwagens 619-700.

Na de komst van de grootbordesbijwagens (serie 701-840) in de jaren 1914-1918 behoorden de bijwagens 619-700 al tot het tweede garnituur. Zij deden vooral op de minder belangrijke tramlijnen dienst, hoewel er tot het einde in 1957 toe een aantal exemplaren dienst deed op de drukke tramlijn 1. Als trekkracht dienden vooral de Union-motorwagens (serie 15-229) en de grootbordesmotorwagens (236-300 en 321-390).

Modernisering

In 1926-′29 werden de gesloten bijwagens voorzien van balkondeuren. Tussen 1932 en 1943 werd bij de meeste bijwagens de oude donkerblauwe kleur vervangen door het nieuwe blauw/grijs. In 1940-′46 werden 25 bijwagens van de serie 619-700 gemoderniseerd en van een verbeterde vering, vergrote balkons en dwarsbanken voorzien. De bijwagens van de serie 600 werden afgevoerd tussen 1940 en 1957.

Tweede levens

Van de afgevoerde bijwagens gingen er diverse naar andere steden om daar nog enige tijd dienst te doen. Zo gingen er in de jaren ′40 negen exemplaren naar Arnhem. In 1940 werden de 662-667 verkocht naar de NZH in Haarlem, waar zij onder de nummers B31-B36 nog tot 1948 dienst deden op de stadstramlijn Soendaplein - Heemstede. De NZH B32 (ex-663) verhuisde na opheffing van deze lijn in 1948 van Haarlem naar het (in 1990 opgeheven) Nederlands Tram-Museum te Weert in Limburg. In 1967 werd deze bijwagen met de Tramweg-Stichting geruild tegen GVB-bijwagen 739 en ging vervolgens naar Bovenkarspel en in 1969 naar Hoorn en kwam in 1974 weer terug in Amsterdam. Daar wachtte de 663 sindsdien op restauratie.

663 terug in Amsterdam, 1990
GVB 663 terug in Amsterdam, 1990
GTr 663 met zijn oorspronkelijke nummer 445
GVB 663 met het oorspronkelijke nummer 445

In 2002 werd deze bijwagen overgebracht naar Utrecht en vervolgens naar Overloon. In 2005 ging de 663 voor restauratie naar Scheveningen, waar medewerkers van de Stichting TramWerk sindsdien bezig waren met het herstel van deze tram in de staat van 1916.

In april 2007 stond de 663 enkele dagen op de restauratiebeurs in de Brabanthallen te ′s-Hertogenbosch om daar een beeld te geven van het restaureren van een historische tram. In de werkplaats van de Haagse remise Lijsterbesstraat kon het werk in het voorjaar van 2009 succesvol worden afgerond. Nadat de 663 op 7 mei weer in Amsterdam was teruggekeerd, kon deze op 10 mei 2009 officieel in dienst gesteld worden.

naar boven